Hoewel de bouwput van de aanleg van de A2-tunnel nagenoeg dicht is en de werkzaamheden alleen nog ondergronds plaatsvinden, blijft de beerput over de uitbuiting van de Portugese arbeiders open liggen. Actievoerster Mik Hamers weet dat er inmiddels officieel een verzoek bij koning Willem Alexander is ingediend om zijn naam niet te verbinden aan de tunnel. Ook is zij een inzamelingsactie begonnen om de Portugese arbeider Inussa Sanha financieel bij te staan. Als meest vooraanstaande klokkenluider komt Sanha al twee jaar niet meer aan de bak in Europa, naar eigen zeggen omdat hij op een zwarte lijst van uitzendbureau’s staat.
De PvdA-fractie in de Maastrichtse gemeenteraad heeft inmiddels vragen gesteld aan wethouder van economische zaken John Aarts. Volgens de PvdA wordt niet juist omgegaan met de Portugese klokkenluider en men vindt dat Maastricht als een van de opdrachtgevers van het A2-project dan ook zijn verantwoordelijkheid moet nemen. Fractievoorzitter Frans Bastiaens vindt dat de gemeente ,,zeker ten dele” verantwoordelijk is voor de ontstane situatie. ,,De rechter heeft (onderaannemer) Atlanco Rimec tot twee keer toe gevorderd het onterecht ingehouden huisvestingsgeld aan de Portugese arbeiders terug te betalen. Dat is schijnbaar slechts ten dele of niet gebeurd. Wij hebben aan het college gevraagd wat ze hieraan gaan doen en of de gemeente niet van betekenis kan zijn voor die arbeiders. Naar wat ik begrepen heb heeft een van hen geen werk meer kunnen vinden en is hij duidelijk de pineut van zijn klokkenluidersactie.”
D’66 in Maastricht liet weten dat de gemeente Maastricht in deze kwestie geen partij is. Hamers is hier zeer verbolgen over: ,,De gemeente is mede-opdrachtgever van de tunnel. Het college en de politieke partijen kunnen zich niet verschuilen achter de stelling dat ze niet verantwoordelijk zijn. De lokale politiek verstopt zich al jaren. Ze hebben nooit stelling genomen tegen de uitbuiting en het feit dat de arbeiders die aan de tunnel werkten bestolen zijn. Daar zijn twee gerechtelijke uitspraken over. Miljoenen heeft het Ierse uitzendbureau Atlanco Rimec in zijn zakken gestopt.”
Sloopwoning
Sanha deed twee jaar geleden namens acht Portugezen het woord omdat hij het beste engels sprak. De mannen wilden weten waarom hun werkgever, Atlanco Rimec, maar liefst 1000 euro per maand inhield op hun salaris als zijnde huisvestingskosten. De arbeiders moesten destijds met vier man een kleine sloopwoning delen. Inmiddels liggen er twee gerechtelijke uitspraken waarin Rimec wordt veroordeeld tot het terugbetalen van een kleine 6 miljoen euro aan Portugese en Poolse arbeiders die in hun dienst waren. Dit is tot op de dag van vandaag nog niet gebeurd. Atlanco Rimec heeft in de tussentijd zijn naam veranderd in Mecra en opereert volgens bronnen in Lissabon in Portugal met dezelfde mensen onder de naam Oradeo verder op de Europese onderaannemersmarkt.
Ook hoofdaannemer Avenue 2 kreeg van een onderzoekscommissie destijds een veeg uit de pan. Avenue 2 – bestaande uit bouwondernemers Ballast Nedam en Strukton – bouwt in opdracht van Rijkswaterstaat, de Provincie Limburg en de gemeente Maastricht, de A2-tunnel. Het consortium verdiende tevens aan de huisvesting van buitenlandse werknemers in de sloopwoningen langs de bouwput die de A2 toen nog was. Zo had men contractueel met Rimec afgesproken dat Avenue 2 per gewerkt uur van de buitenlandse werknemers 2,75 euro kreeg voor huisvesting, wat neerkwam op circa 665 euro per maand per werknemer. En dat terwijl de sloopwoningen toch al waren gehuurd. Avenue 2 heeft de Portugezen en Polen minder dan de helft van de onterechte inhoudingen terugbetaald.
Nadat in december 2013 de tijdelijke contracten van de Portugese arbeiders afliepen, werden in januari 2014 nieuwe contracten opgemaakt. De meesten van hen mochten terugkeren, behalve Sanha en de andere klokkenluiders. Officieel luidde het dat er voor hen geen werk meer was, hoewel er nog wel andere (buitenlandse) arbeiders daarna werden aangenomen. De 36-jarige Sanha zit nu al twee jaar zonder werk in Europa en financieel aan de grond.
Wetgeving
De vraag van Sanha en zijn collega’s legde een grote sociale misstand bloot. In Nederland en in heel West-Europa worden werkers uit lagelonenlanden uitgebuit door bedrijven als Atlanco Rimec. De bedrijven negeren cao’s en leggen hun werknemers enorme kosten op. De affaire in de A2-tunnel zorgde er wel voor dat PvdA-minister Lodewijk Asscher (Sociale Zaken) versnelt nieuwe wetgeving invoerde.
Maar voor de Portugees Sanha komt dat te laat. Mik Hamers stoort zich al sinds de onthullingen aan de uitbuiting van de buitenlandse werknemers aan de A2. En volgens haar vele anderen in Maastricht: ,,Bedrijven als Atlanco Rimec gaan heel ver. Daarom wil ik iets voor die arbeiders doen. Het gaat om het signaal dat de politiek wel twee jaar zijn kop in het zand kan steken, maar dat de bevolking het niet pikt. Niet hier. Niet in ons Maastricht. Ik heb speciaal een bankrekeningnummer geopend waar mensen geld kunnen storten om Sanha en andere gedupeerden te helpen: NL 91 INGB 0753112493, onder vermelding van Klokkenluider. Zo’n 53 mensen hebben tot nu toe 2000 euro gestort.”
Ook weet Hamers dat een officieel verzoek ingediend is bij koning Willem Alexander, wiens naam de tunnel moet gaan dragen vanaf de opening eind 2016, om daarvan af te zien: ,,Wie wilt nu zijn naam verbinden aan iets dat zo schandalig tot stand is gekomen. Het kabinet van de koning heeft een ontvangstbevestiging gestuurd en het verzoek is dus in behandeling, zoals dat heet. Mensen hebben al laten weten liever de tunnel naar Inussa Sanha te noemen.”