Het Bonnefantenmuseum stond nog net niet op zijn kop bij de opening van de solotentoonstelling van de Britse kunstenaar Grayson Perry. In vol ornaat – dat wil zeggen als zijn kleurrijke alter ego/travestiet Claire – was Perry hoogstpersoonlijk aanwezig om Maastricht kennis te laten maken met zijn zeer aparte kijk op de wereld. Zijn kunst omschrijven?… Je krijgt nauwelijks de tijd om te ademen.
Het werk van Grayson Perry kent een enorme diversiteit aan technieken en materialen, en bestaat onder meer uit wandtapijten, keramiek, gietijzeren sculpturen, films, jurken en zelfs een compleet huis. Het Bonnefanten toont voornamelijk wandkleden en vazen. De bijzondere tentoonstelling is volgens het museum ,,een nieuwe stap in een koers die zich onderscheidt door eigen(wijze) accenten en prioriteiten”. Binnen deze koers wordt bewust gekozen voor de representanten van de ‘secreet canon’ en voor de vele interessante maar onderbelichte kunstgeschiedenissen die zich in de ooghoeken van de mainstream kijkrichting voltrekken, aldus het museum. Of deze interessante woorden ook door Perry zelf gekozen zouden zijn is maar de vraag.
„Wat ik maak is niet moeilijk te begrijpen. Een vaas is een vaas. Ik kopieerde het klassieke ontwerp rechtstreeks uit een boek. En men heeft waarschijnlijk al eens een wandkleed gezien. Mijn werk gaat over dingen, het is figuratief. In de kunstwereld vindt men dat licht beschamend: als kunstenaar hoor je je uiterste best te doen moeilijk te zijn. Wil men dan niet dat mensen komen kijken? Soms is een tentoonstelling zo’n ontmoedigende ervaring. Dan sta je buiten en heb je het gevoel huiswerk te hebben gedaan. Dat je hebt staan lezen om het op de een of andere manier te begrijpen, in plaats van dat het een zintuiglijke ervaring was.”
Grayson Perry (1960) is een van de bekendste hedendaagse Britse kunstenaars. In 2003 won hij de prestigieuze Turner Prize, de belangrijkste prijs voor kunst in Groot-Brittannië. In zijn werk stelt hij esthetische vragen over schoonheid en ambachtelijkheid in relatie tot sociale en maatschappelijke kwesties. Terugkerende thema’s zijn religie en mythologie, identiteit en gender, kunst en kunstwereld, klasse en consumentisme, conflict en oorlog. Deze thema’s vormen voor Perry het klankbord van zijn leven. Het Bonnefanten verwierf recent enkele werken van Perry: het wandtapijt ‘The Walthamstow Tapestry’, de monumentale ets ‘A map of days’ en de keramische vaas Memory Jar, die al te zien was in de tentoonstelling CERAMIX.
,,Wat is kunst? Als er veel hipsters met baard en echtgenotes van oligarchen aanwezig zijn, is de kans groot dat het om kunst gaat en niet om decoratie.”
Grayson Perry wil kunst maken die zo toegankelijk mogelijk is en waarmee hij tevens scherp commentaar levert op de Britse klassenmaatschappij. Hij groeide op in een arbeidersgezin in Essex, het graafschap ten noordoosten van Londen. Op zijn vierde ging zijn moeder ervandoor met de melkboer, die al snel een stiefvader met losse handjes bleek. Perry zocht en vond troost in zijn nog steeds aanwezige teddybeer Alan Measles en vanaf zijn 12de begon hij zich stiekem te hullen in de kleren van zijn zus.
,,Het mijn taak clichés te vermijden. Ik ben er allergisch voor omdat mijn moeder er met de melkman vandoor ging, één groot cliché. Kunstenaars moeten juist dingen zien die anderen niet zien. We zijn slechts één keer hier op aarde en we moeten er zoveel mogelijk uithalen. Als kunstenaar is het mijn taak zoveel mogelijk mijzelf te zijn.”
Na zijn studie aan de kunstacademie van Portsmouth legde Perry zich in eerste instantie zonder veel succes toe op film en beelden maken. Begin jaren tachtig begon hij met pottenbakken, destijds vooral gezien als hobby voor huisvrouwen. Hij leerde het op een avondcursus voor amateurs. Perry liet zich niet van de wijs brengen en vond langzamerhand zijn eigen kunsttaal. Als jonge kunstenaar midden in de jaren van Thatcher behoorde hij tot de punkscene, maar was ook daar een buitenbeentje hoewel hij het anti-elitaire en tegendraadse van punk deelde.
,,Ik was een provinciale punk. Ik stencilde ‘HATE’ op mijn t-shirt toen ik nog in Essex woonde. In London kwam ik wel terecht in de punkscene, maar toch…ik maakte potten en droeg een wollen Shetlandtrui. Dat was wel grappig.”
Het duurde tot zijn veertigste voordat Greyson Perry doorbrak met zijn eerste grote solotentoonstelling in 2001. Met klassiek geïnspireerde vazen en kleurige wandkleden met stripachtige figuren, die op het tweede gezicht een canvas blijken te zijn voor scherp satirisch commentaar op de Britse klassenmaatschappij, op consumptiedrang, op seksualiteit en identiteit, en op de kunstwereld zelf, was hij direct een sensatie. Zijn enorme wandkleed ‘Walthamstow Tapestry’ vertelt de zeven levensfases van de moderne mens, die worden gedomineerd door merken – van een Madonna die een Chanel-handtas omklemt tot een ‘schip der dwazen’ omringd met de namen van Britse banken. Het geheel doet denken aan een Middeleeuws wandkleed over hel en verdoemenis.
Ook als cartoonist maakt Perry tegenwoordig naam en is hij op zijn burgerlijke manier ontwrichtend
Inmiddels is Perry een van de meest vooraanstaande commentatoren op de hedendaagse maatschappij en cultuur. Zijn unieke een subversieve kunst combineert autobiografische verwijzingen met scherpe sociale kritiek op de klassenmaatschappij, consumentisme en goede smaak. Volgens hem is ‘goede smaak’ altijd klassegebonden. Daarom is de arbeidersklasse ook blijvend, omdat hele generaties de smaak van die klasse versterkt hebben. De middenklasse en upperclasses, die kijken naar boven of beneden en gaan af op merken in plaats van geërfde intuïtie. Kunst is daarom een kwestie van de smaak van een stam, meent Perry. Als genoeg van de juiste mensen in de kunstwereld iets goed vinden, dan komt het in een museum. Het is de smaak van de kunstelite.
Grayson Perry – Hold Your Beliefs Lightly is te zien tot en met 25 juni in het Bonnefantenmuseum.
(bronnen citaten: Reith Lectures BBC Radio4, NRC Handelsblad, The Guardian, Turner Contemporary Art)